Người dọn đường…

Bất cứ làm gì cũng cần chuẩn bị, dù việc lớn hay nhỏ, chuẩn bị lâu hay mau. Một trong các công việc quan trọng là “mở đường” hoặc “dò đường”, người đó phải đi trước để xem xét tình thế để lo liệu công việc cho phù hợp, có thể đạt hiệu quả cao nhất. Dọn đường mang hai ý nghĩa về nghĩa đen và nghĩa bóng, cụ thể và trừu tượng, hữu hình và vô hình.

Ngày xưa, khi vua chúa đi đến đâu đều có quân sĩ đi trước thông báo cho dân biết, luôn được tiền hô hậu ủng. Ngày nay cũng vậy, khi các nhân vật quan trọng sắp đến đâu đều có người đến nơi đó trước để chuẩn bị nhiều thứ, không chỉ liên quan ngoại giao mà còn về vấn đề an ninh – nhất là trong thời buổi khủng bố ngày nay.

Từ ngàn xưa, Thiên Chúa đã làm như vậy. Trước khi Con Thiên Chúa xuống thế làm người để cứu chuộc nhân loại, Chúa Cha đã cho một người tiền phong chuẩn bị trước, đó là Gioan – con trai của ông bà Dacaria và Êlidabét. Theo tiếng Do Thái, tên Gioan có nghĩa là “Thiên Chúa từ bi”. Thánh Gioan là “dấu cộng” của Cựu Ước và Tân Ước, được gọi là Tiền hô (người dọn đường cho Chúa Giêsu), là Tẩy giả (người làm phép rửa cho Chúa Giêsu), và là người rất… “bụi đời” – vì ông “mặc áo lông lạc đà, thắt lưng bằng dây da, lấy châu chấu và mật ong rừng làm thức ăn” (Mt 3:4). Thế nhưng “kẻ bụi đời” đó lại được mệnh danh là “ngôn sứ của Đấng tối cao” (Lc 1:76, Thánh ca Chúc Tụng – Benedictus) và “nên cao cả trước mặt Chúa” (Lc 1:15). Thế nhưng ông Gioan vẫn khiêm hạ, nhận mình là người “không đáng cởi quai dép cho Chúa Giêsu” (Lc 3:16).

Có nhiều “điểm lạ” trong cuộc đời Thánh Gioan Tẩy giả, lạ lùng ngay từ đầu. Mẹ ông mang tiếng là son sẻ (ngày nay gọi là “hiếm muộn” hoặc “vô sinh”), nhưng Thiên Chúa đã thương nhậm lời cầu xin và cho bà mang thai khi bà đã luống tuổi. Còn người cha, vì không tin vợ mình mang thai nên bị câm cho đến khi bé Gioan chào đời và chịu phép cắt bì. Khi đó, mọi người cũng thấy lạ nên để tâm suy nghĩ và tự hỏi: “Đứa trẻ này rồi ra sẽ thế nào đây?” (Lc 1:66). Cái gì cũng lạ lùng, thật kỳ lạ vô cùng!

Theo thời gian, chính dị nhi ấy “càng lớn lên thì tinh thần càng vững mạnh” (Lc 1:80). Người ta nói rằng “nam vô tửu như kỳ vô phong”, nhưng Gioan Tẩy giả không hề biết rượu lạt hay nồng (Lc 1:15). Dị nhân Gioan càng lạ lùng hơn khi ông khiêm nhường nói về Đấng sắp đến – Đức Giêsu: “Người phải nổi bật lên, còn tôi phải lu mờ đi” (Ga 3:30). Ôi, Bác Gioan nhà ta thật lạ quá chừng luôn! (Gọi là “bác” cho thân thiện, đúng cấp bậc dòng họ, và cũng hợp với ngôn ngữ Việt Nam, vì ông là anh họ của Thầy Giêsu mà). “Người dọn đường” mà còn khác người như thế thì huống chi “Đấng ngự đến nhân danh Thiên Chúa”.

Cuộc sống cũng có nhiều mối liên quan kỳ lạ, nhưng sự liên đới đó luôn có nguyên nhân và hệ quả – người ta gọi tắt là Nhân Quả. Thiên Chúa là Đấng công minh và công bình, nên ý định của Ngài cũng rạch ròi nhưng vẫn bí ẩn: Trời sinh một bậc kỳ tài là để dùng vào một sứ mệnh nào đó, nhưng trước khi trao sứ mệnh đó, trời bắt người đó phải trải qua trăm cay ngàn đắng. Thật vậy, sách Huấn Ca có lời khuyên độc đáo này: “Con ơi, nếu con muốn dấn thân phụng sự Đức Chúa, con hãy CHUẨN BỊ tâm hồn để ĐÓN CHỊU THỬ THÁCH. Hãy giữ lòng cho ngay thẳng và cứ kiên trì, đừng bấn loạn khi con gặp khốn khổ”(Hc 2:1-2).

Tất nhiên Thánh Gioan Tẩy giả cũng không ngoại trừ với quy-luật-công-bằng đó. Và rồi cuối cùng, ông đã phải chết nhục nhã bằng cách bị chém đầu vì một vũ nữ lăng loàn trắc nết (x. Mt 14:3-11; Mc 6:17-19), chứ không được chết hiên ngang ngoài pháp trường như những vị tử đạo khác. Mối tội là tại ông vua nhu nhược Hêrôđê, vì mê gái nên lú lẫn mà lỡ hứa cho cô gái đó bất cứ thứ gì, dù là nửa quốc gia. Khủng khiếp thật! Thế nhưng cô ta không cần nửa đất nước mà chỉ khoái cái thủ cấp của Bác Gioan thôi. Thế mới tai hại. Nhưng Hêrôđê lại tiếp tục hèn hạ khi bộc lộ bản năng mà không dám thể hiện bản lĩnh. Thật tồi tệ!

Ông Gioan Tẩy giả bị người ta coi thường, nhưng ông lại được Đức Kitô đề cao: “Trong số phàm nhân đã lọt lòng mẹ, chưa từng có ai cao trọng hơn ông Gioan Tẩy Giả. Tuy nhiên, kẻ nhỏ nhất trong Nước Trời còn cao trọng hơn ông” (Mt 11:11). Đa số đâu hẳn là đúng, thiểu số đâu hẳn là sai? Đừng lấy số đông để áp đảo hoặc áp đặt điều gì đó đối với người khác!

Kính mừng đại lễ Thánh Gioan Tẩy giả, Giáo hội đưa ra hình ảnh Thánh Gióp, một người chịu nhiều đau khổ và mất mát đến tột cùng, ngay cả thân nhân cũng nguyền rủa ông. Nhưng giữa cơn bão táp, Đức Chúa lên tiếng trả lời ông Gióp: “Cửa đại dương, ai ra tay khép lại khi nước tuôn trào từ đáy vực sâu, khi Ta giăng mây làm áo nó mặc, phủ sương mù làm tã che thân? Đường ranh giới của nó, chính Ta vạch sẵn, lại đặt vào nơi cửa đóng then cài” (G 38:8-10). Rồi Ngài cho ông biết: “Ngươi chỉ tới đây thôi, chứ không được tiến xa hơn nữa, đây là nơi các đợt sóng cao phải vỡ tan tành!” (G 38:11). Tự do cũng phải có giới hạn ngay trong sự tự do.

Mãi mãi tiếng sóng vỗ vẫn thế, không khác gì, chỉ khác về cường độ. Tiếng sóng có lúc da diết, có lúc êm đềm, có lúc lãng mạn, có lúc sôi nổi, và có lúc lại thét gào dữ dội. Khi biển lặng, sóng vỗ rì rào êm đềm thật thú vị; nhưng khi biển giận dữ, không ai biết sóng thần nổi lên lúc nào, có chạy cũng không kịp!

Thánh Vịnh gia nhận định: “Họ vượt biển ngược xuôi nghề thương mãi, giữa trùng dương lèo lái con tàu, mắt đã tường việc Chúa làm nên và kỳ công Ngài thực hiện giữa dòng nước lũ” (Tv 107:23-24). Thiên Chúa không là người thích đùa dai, con người quá quắt nên Ngài mới ra tay uy lực, không phải để triệt hạ mà để tỉnh thức lương tâm con người: “Chúa truyền lệnh khiến bùng lên bão táp, lớp sóng xô cuồn cuộn dập dồn” (Tv 107:25). Lúc đó, “họ nhô lên tận trời, nhào xuống vực sâu, lúc nguy hiểm, hồn xiêu phách lạc” (Tv 107:26). Khủng khiếp quá, chịu gì nổi!

Thuở xưa, ngôn sứ Isaia cho biết điều Đức Chúa đã ban cho ông: “Người đã làm cho miệng lưỡi tôi nên như gươm sắc bén, giấu tôi dưới bàn tay của Người. Người đã biến tôi thành mũi tên nhọn, cất tôi trong ống tên của Người. Người là Đấng nhào nặn ra tôi từ khi tôi còn trong lòng mẹ để tôi trở thành người tôi trung” (Is 49:2 và 5). Những người được Thiên Chúa tuyển chọn đều có những “điểm lạ”, mỗi người mỗi cách. Isaia như thế đó, còn Gioan Tẩy giả theo cách khác. Và mỗi người đều có mục đích riêng của Chúa. Với Isaia, Thiên Chúa nói: “Ta đặt ngươi làm ánh sáng muôn dân, để ngươi đem ơn cứu độ của Ta đến tận cùng cõi đất” (Is 49:6). Với Gioan Tẩy giả, sứ thần cho biết “sẽ nên cao cả trước mặt Chúa” và đã “đầy Thánh Thần” ngay khi còn trong lòng mẹ (Lc 1:15), sứ vụ đặc biệt của ông là “đi trước mặt Chúa để dọn đường cho Người” (Lc 1:76).

Thiên Chúa thấu suốt mọi sự, kể cả những gì chúng ta chưa nghĩ tới. Thánh Vịnh gia nói: “Lạy Chúa, Ngài dò xét con và Ngài biết rõ, biết cả khi con đứng con ngồi. Con nghĩ tưởng gì, Ngài thấu suốt từ xa, đi lại hay nghỉ ngơi, Chúa đều xem xét, mọi nẻo đường con đi, Ngài quen thuộc cả” (Tv 139:1-3).

Thiên Chúa biết tất cả vì Ngài tạo dựng nên chúng ta. Để dễ hiểu, có thể ví Ngài như nhà điêu khắc, còn chúng ta là những bức tượng. Thánh Vịnh gia xác định: “Tạng phủ con, chính Ngài đã cấu tạo, dệt tấm hình hài trong dạ mẫu thân con. Tạ ơn Chúa đã dựng nên con cách lạ lùng, công trình Ngài xiết bao kỳ diệu! Hồn con đây biết rõ mười mươi” (Tv 139:13-15).

Nói về Thánh Gioan Tẩy giả, Kinh Thánh cho biết: “Để dọn đường cho Đức Giêsu, ông Gioan đã rao giảng kêu gọi toàn dân Ít-ra-en chịu phép rửa tỏ lòng sám hối. Khi sắp hoàn thành sứ mệnh, ông Gioan đã tuyên bố: “Tôi không phải là Đấng mà anh em tưởng đâu, nhưng kìa Đấng ấy đến sau tôi, và tôi không đáng cởi dép cho Người” (Cv 13:24-25). Gioan là thế: giản dị, khiêm nhường, nhưng nghiêm túc và trực tính, không chấp nhận tà quyền.

Trình thuật Lc 1:57-66 cho biết về sinh nhật Gioan Tẩy giả. Ai cũng lạ khi thấy cha mẹ đều muốn đặt tên cho con trẻ là Gioan, lạ nữa là từ lúc đó ông Dacaria nói lại bình thường. Ai cũng thắc mắc về đứa trẻ và nhận ra “có bàn tay Chúa phù hộ” dị nhi Gioan. Cuối cùng, Thánh Luca cho biết: “Cậu bé càng lớn lên thì tinh thần càng vững mạnh. Cậu sống trong hoang địa cho đến ngày ra mắt dân Ít-ra-en” (Lc 1:80). Đó là cách sống ẩn dật để sống cho Thiên Chúa. Lạ thật!

Những người theo Chúa luôn nhờ sức mạnh của lời cầu nguyện, đó là “điểm lạ” và cách sống ẩn dật của các tín nhân. Liên quan việc cầu nguyện, Thánh Isaak Syria cho biết: “Đôi khi có người ước muốn một điều tốt lành, nhưng Thiên Chúa không giúp đỡ họ. Điều này xảy ra bởi vì ước muốn ấy nhiều khi do ma quỉ mà ra và gây hại chứ không sinh ích; hoặc vì ước muốn ấy vượt ngoài phạm vi khả năng của chúng ta, khi chúng ta chưa đạt đến một đời sống xứng hợp; hoặc vì điều ấy xa lạ với hình thức nỗ lực chúng ta đã chấp nhận; hoặc vì vẫn chưa đến thời gian để điều ấy được hoàn thành hoặc bắt đầu được hoàn thành; hoặc vì chúng ta không có đủ kiến thức và sức mạnh; hoặc vì những hoàn cảnh hiện tại vẫn chưa thích hợp. Tuy nhiên, ma quỉ lại dùng tất cả mưu mô của hắn để đặt công việc ấy vào một ánh sáng thuận lợi, mưu đồ kích động chúng ta, khuấy đảo bình an tâm hồn và làm hại thân xác chúng ta. Vậy chúng ta phải cẩn trọng suy xét cả những ước muốn tốt lành của mình. Tốt nhất là hãy làm mọi việc theo lời khuyên nhủ”.

Lạy Chúa, xin thêm đức tin cho chúng con (Lc 17:5), xin dạy chúng con biết thi hành đúng điều Ngài muốn nơi chúng con, dù thuận hay trái ý chúng con. Lạy Thánh Gioan Tẩy, xin thương cầu thay nguyện giúp để chúng con luôn biết dành cho Chúa vị trí ưu tiên số một. Chúng con cầu xin nhân danh Thánh Tử Giêsu, Đấng cứu độ nhân loại. Amen.

                                                                                                   Trầm Thiên Thu